Het verhaal van Lisa en Izumi

“Haar werk was haar passie. Ze heeft haar leven lang keihard gewerkt in de mode-industrie, maar die industrie bestaat uit veel te veel “Black kigyou” – zwarte bedrijven, wat in Japan betekent: bedrijven waarvoor werknemers veel uren moeten maken, ook in de weekenden werken, laag salaris en onbetaald overwerk. Toen ze ziek werd ging ze schrijven, ook een passie van haar sinds haar tienerjaren. Dat pakte ze professioneel op, ze ging naar een schrijfschool. Maar tijd om er een boek van te maken was haar helaas niet gegeven.”

NJV-lid Izumi Furuta vertelt het verhaal van haar vriendin Lisa Inumaki die in 2016 overleed. Izumi heeft, als eerbetoon aan haar vriendin, hier in Nederland een boek gemaakt van Lisa’s verhalen. Het boek heet “Atarashii shiawase”, wat “nieuw geluk” betekent.

“We leerden elkaar kennen op de middelbare school in Nishinomiya in de prefectuur Hyogo toen we een jaar of veertien waren,” vertelt Izumi die zelf sinds 1999 in Nederland woont. “We waren niet meteen vriendinnen, we vonden elkaar, hoe zal ik het noemen, interessant. We zijn namelijk allebei nogal uitgesproken types dus we gingen vaak met elkaar in discussie. Zij daagde mij uit, en ik haar. Onze discussies konden best wel heftig zijn. Andere vriendinnen zeiden “als Izumi en Lisa samen zijn, gaan wij wel even weg.” We zaten niet bij elkaar in de klas, maar zagen elkaar buiten school. We deelden de interesse voor manga. Lisa schreef graag verhalen, en ik tekende manga. We gingen naar Comic Market, dat zijn bijeenkomsten van amateur mangatekenaars en -schrijvers. We maakten ook samen kostuums. Dat was nog voordat cosplay zo’n populaire subcultuur werd.” Na het eindexamen op de middelbare school gaat Izumi naar de universiteit om farmacie te studeren. Lisa kiest een beroepsopleiding, ze gaat naar de modeacademie om modeontwerpster te worden. In de jaren die volgen hebben de vriendinnen minder contact, al gaan ze wel samen naar een concert van Ryuchi Sakamoto waar ze beiden groot fan van zijn.

“Toen ik was afgestudeerd en bij een farmaceutisch bedrijf werkte en zij in de modewereld een baan had, zagen we elkaar weer vaker. We hadden ook beiden wat geld om dingen samen te doen.” vertelt Izumi. “Eigenlijk begonnen toen al de klachten. Ze deed heel fysiek werk. Was veel moe en werd astmatisch. Ze heeft voor een aantal bedrijven gewerkt. Een bedrijf dat toneelkostuums ontwierp en een klein bureau waar ze nieuwe stoffen voor kleding ontwierp.

Maar ze heeft ook voor de Koshino’s gewerkt, een familie van beroemde modeontwerpsters in Japan. Haar laatste baan was voor een klein bedrijf waar ze begon met een aantal collega’s, maar omdat het economisch niet goed ging werden die ontslagen en zij bleef als enige werknemer over. Het zware werk werd haar teveel, ze werd ziek. Ze moest noodgedwongen stoppen. Haar ziekte werd haar door haar baas niet in dank afgenomen. Hij vertaalde het als luiheid. Ze was nog in dienst toen ze de diagnose nierkanker kreeg. Maar een excuus van haar baas en een blijk van waardering voor al het werk dat ze heeft gedaan heeft ze nooit gehad. Haar carrière in de modewereld eindigde dus vrij zuur. Maar ze klaagde nooit.”

Lisa onderging een zware operatie waarbij een nier werd verwijderd. Ze was daarna nog enigszins mobiel en begon vol goede moed haar eigen kleding te ontwerpen, die ze via een webshop verkocht. Ze probeerde zo nog geld te verdienen. Ze had het financieel niet breed, woonde nog bij haar ouders en de kosten voor haar medische behandelingen waren fors. In die tijd is ze ook begonnen met schrijven, een andere passie van haar. Toen na twee jaar de ziekte terugkwam en zij weer in het medisch circuit terechtkwam, legde Lisa zich volledig toe op het schrijven.

Nog voordat Lisa ziek werd was Izumi naar Nederland verhuisd en hier een nieuw leven begonnen. Via e-mail hielden de vriendinnen al die jaren contact. “Het waren geen oppervlakkige mails, we konden zeggen wat we wilden tegen elkaar en deelden ook persoonlijke problemen. Lisa was geen klager, maar ik was misschien wel de enige aan wie ze alles over haar ziekte vertelde. Ik ben door mijn studie enigszins medisch geschoold, dus ging ze er vanuit dat ik het allemaal snapte en ze vond mijn nuchtere kijk fijn. Ik ging- en ga nog steeds – één of twee keer per jaar naar Japan voor familiebezoek, en dan sprak ik dan ook met haar af.” Lisa pakte het schrijven ook professioneel op en ging naar een schrijfschool in Osaka, waar ze werd begeleid door twee mentoren. Een paar van haar verhalen zijn online gepubliceerd op sites voor amateurschrijvers. Helaas ging het steeds slechter met haar. Ze kreeg uitzaaiingen, werd zieker en na verloop van tijd werden de chemokuren te zwaar. Ze is altijd blijven schrijven, ook e-mails naar Izumi al werden die minder frequent. In november 2016 is Lisa overleden. Izumi bezocht de moeder van Lisa, met het verzoek of ze de verhalen die Lisa had geschreven mocht hebben zodat zij het werk van haar beste vriendin een plek kon geven waar het hoorde: in een prachtig boek, dat door veel mensen zou worden gelezen.

Uit alle verhalen die Lisa heeft geschreven hebben haar twee mentoren van de schrijfschool uit Osaka een selectie gemaakt. Het is Izumi gelukt om een echt Japans boek te maken in Nederland, dat recht doet aan de schrijfster.

De losse boekomslag is gemaakt van een op stof lijkend papier met linnenpersing, als een eerbetoon aan Lisa’s oorspronkelijk vak, modeontwerpster. Het ontwerp van de omslag, met de streepjes en de witte magnolia, is ook zorgvuldig gekozen. Het streepjespatroon is het patroon van een simpele kimono. De verhalen in het boek spelen zich af in de Meijiperiode (1868 – 1912) en Taishoperiode (1912 – 1926) in Japan. In die tijd was de kimono een kledingstuk dat nog dagelijks werd gedragen.” legt Izumi uit.

De witte magnolia is niet alleen een belangrijk element in het meest omvangrijke verhaal in het boek, genaamd “Taak voltooid”, maar is ook een symbool voor het leven van de auteur. De magnolia symboliseert hoop. Als de bloem in het begin van het jaar begint te bloeien betekent het dat de lente in aantocht is. Er komt licht in de duisternis. Zowel de hoofdpersoon uit het verhaal als de schrijfster zaten ieder op hun eigen manier gevangen en keken uit naar het licht, hopend op nieuw geluk.

“Ik ben met vijftig exemplaren in mijn koffer naar Japan gevlogen en heb het boek persoonlijk overhandigd aan Lisa’s familie, goede vrienden en kennissen. Hun gezichten, gebaren en tranen mocht ik van dichtbij meemaken. Het was een onbeschrijflijk waardevolle ervaring.” zegt Izumi.

Tekst: Ingrid Houtkooper

Atarashii shiawase: de verhalen

Het boek bevat acht verhalen die zich vaak afspelen in het Japan van de Taishoperiode (1912-1926). Ze kennen een breed scala aan personages, zoals prostituees in Naito-Shinjuku, het uitgaansgebied in Tokyo en een Asakusa-operagezelschap uit Tokyo dat op tournee is door het land. Of een butler die in de voetsporen van zijn vader en opa, enigszins tegen zijn zin, werkt voor een rijke familie en een leerling-bakker die een konditorei – banketbakkerij in het Duits – in Tokyo op gaat zetten voor zijn Oostenrijkse meester, die met zijn dochter net was vrijgekomen uit de gevangenkamp in Japan. Door hun ogen komen dagelijkse scènes tot leven die een beeld geven van het Japan aan het begin van de vorige eeuw, toen de Japanse volkscultuur bloeide onder toenemende Westerse invloeden.